ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ : "Στα 200 π. χ."

«Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Ελληνες πλην Λακεδαιμονίων»

Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε
πως θ' αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
για την επιγραφή αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,
μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
για να τους οδηγούν και να τους προστάζουν
σαν πολυτίμους υπηρέτας. Άλλωστε
μια πανελλήνια εκστρατεία χωρίς
Σπαρτιάτη βασιλέα γι' αρχηγό
δεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.
Α, βεβαιότατα «πλην Λακεδαιμονίων».

Είναι κι αυτή μια στάσις. Νοιώθεται.

Έτσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό·
και στην Ισσό μετά· και στην τελειωτική
την μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός
που στ' Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:
που απ' τ' Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ' εσαρώθη.

Κι απ' την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ' εμείς·
ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας.

Εμείς· οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ' οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Ελληνες Αιγύπτου και Συρίας,
κ' οι εν Μηδία, κ' οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε, ως τους Ινδούς.

Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Να σχολιάσετε τον τίτλο του ποιήματος.

2. Να προσδιορίσετε τα χρονικά επίπεδα του ποιήματος.

3. Γιατί οι Λακεδαιμόνιοι απουσίαζαν από την πανελλήνια εκστρατεία και πώς σχολιάζει, 133 χρόνια μετά, τη στάση τους αυτή ο ομιλητής;

4. Σε πόσες και ποιες κατηγορίες υποδιαιρείται το ποιητικό έργο του Καβάφη, σε ποια κατηγορία ανήκει το παραπάνω;

5. Να χωρίσετε το ποίημα σε ενότητες και να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο.

6. Ποιες γλωσσικές και υφολογικές παρατηρήσεις μπορείτε να κάνετε αναφορικά με το ποίημα;

7. Βρείτε τα επίθετα και εξετάστε τη λειτουργία που έχουν στο ποίημα.

8. Ποια επιτεύγματα της πανελλήνιας εκστρατείας θεωρεί ο ποιητής σημαντικότερα και γιατί;

1) Τίτλος: Στα 200 π.χ./ Πρόκειται για την εποχή της μεγάλης ακμής των ελληνιστικών χρόνων, 134 χρόνια ύστερα από το ιστορικό γεγονός στο οποίο αναφέρεται το ποίημα. Λίγο μετά το 200 π. χ. αρχίζει η σταδιακή επιβολή των Ρωμαίων. Στο ποίημα μιλάει ένας υποθετικό-πλαστό πρόσωπο, ένας Έλληνας και μάλιστα σε α ΄ πληθ. πρόσωπο, γιατί εκφράζει όλους τους Έλληνες της εποχής αυτής. Βέβαια, ο σχολιαστής της επιγραφής δεν είναι άλλος από τον ποιητή, του οποίου είναι γνωστός ο θαυμασμός για την αίγλη του ελληνικού πολιτισμού των ελληνιστικών χρόνων.

2) Η αφήγηση του υποθετικού Έλληνα κινείται σε δύο χρονικά επίπεδα:

α)το 334 π.χ.-νίκη των Ελλήνων στο Γρανικό και αποστολή στην Αθήνα των λαφύρων με τη γνωστή επιγραφή.

β)Η εποχή της μεγάλης ακμής του ελληνιστικού κόσμου ως τα 200 π.χ., οπότε και ξεκινά η αφήγηση. / / / Τρίτο επιπρόσθετο επίπεδο, εκείνο της εποχής κατά την οποία δημιουργήθηκε το ποίημα (1931), όπου ο ποιητής αφηγείται , αλλά κρύβεται πίσω από το φανταστικό πρόσωπο.

3) Ο ποιητής αποδίδει την απουσία των Λακεδαιμονίων στη γενικότερη κοσμοαντίληψή τους, καθώς τους διέκρινε μια ιδιαίτερη έπαρση αποδιδόμενη στην πολεμική τους ανωτερότητα. Έτσι δε νοιάζονταν για τις μακρινές συγκρούσεις μεταξύ τρίτων, πολύ περισσότερο αφού δε συμμετείχαν οι ίδιοι ως αρχηγοί. Στην πρώτη στροφική ενότητα, ο σχολιαστής παίρνει δήθεν το μέρος των Λακεδαιμονίων και μιλάει για λογαριασμό τους, όμως στα λόγια του διακρίνεται η ειρωνεία, που την επιτείνουν τα επιρρήματα: κάλλιστα, παντάπασι, φυσικά, βεβαιότατα.

Στ.11: η στάση κρίνεται δήθεν φυσιολογική, δικαιολογείται δε, με λεπτή ειρωνεία.

Στον τελευταίο στίχο, η ειρωνεία γίνεται σαρκασμός και περιφρόνηση και εκφράζεται έντονα με θαυμαστικό (Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!).Εξάλλου έχει καταδειχτεί η ασημαντότητα των Λακεδαιμονίων μετά την απαρίθμηση τόσων λαμπρών ελληνικών μαχών. Ο στ. αυτός σήμερα στα νέα ελληνικά έχει λάβει παροιμιακή σημασία και χρησιμοποιείται για κάποιον που έχει χάσει την αξία του και δε χρειάζεται να γίνεται λόγος για αυτόν.

4) Η διαίρεση του ποιητικού έργου του Καβάφη είναι τριμερής: τα ιστορικά ή ψευδο-ιστορικά, τα φιλοσοφικά-στοχαστικά και τα ερωτικά. Το συγκεκριμένο ποίημα είναι ιστορικό, το περιεχόμενο του ιστορικό και στοχαστικό. Θέμα του ποιήματος είναι η υπεροπτική απουσία των Λακεδαιμονίων από την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου και η παραμονή τους στο περιθώριο της πολιτισμικής έκρηξης των Ελληνιστικών χρόνων.

5) Η διαίρεση σε ενότητες: α) στ.1-11, Η επιγραφή των λαφύρων, η πιθανή αδιαφορία των Λακεδαιμονίων και η ειρωνική κατανόηση για τη στάση τους. β) στ.12-32,Η νικηφόρα εκστρατεία, ο νέος ελληνικός κόσμος, η περιφρόνηση προς τους Λακεδαιμονίους.

6) Η γλώσσα είναι δημοτική με πολλά αρχαιοπρεπή στοιχεία (παντάπασι, στάσις).Πλούτος επιθέτων και συσσώρευση τους (στ.18-23).Χρήση διαρθρωτικών λέξεων (έτσι, κι).Το ύφος στους στ.1-17 είναι πεζολογικό και απλό, από εκεί και μετά γίνεται θριαμβικό και ρητορικό, κυρίως με τη συσσώρευση επιθέτων και ονομάτων.

7) Στους στ.18-30 παρατηρείται συσσώρευση επιθέτων, τα πιο πολλά σε σχήμα ασύνδετο (δίνουμε παραδείγματα). Πρόκειται για μια παρέκκλιση του ποιητή από την εκφραστική λιτότητα που συνήθως τον χαρακτηρίζει. Στόχος, η δημιουργία καυχησιολογίας και έπαρσης που δικαιολογημένα απαιτείται για τα επιτεύγματα του Ελληνισμού των ελληνιστικών χρόνων.

8) στ.22-23, ελληνικός καινούργιος κόσμος, μέγας (ακμαίος και σημαντικός ελληνισμός, σε αντίθεση με τον παρηκμασμένο των προηγούμενων ετών) / στ.28, εκτεταμένες επικράτειες (μεγάλο εύρος εξάπλωσης του ελληνισμού μετά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου) / στ.29, ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών (όλοι προσαρμόστηκαν στη νέα πολιτισμική πραγματικότητα) / στ.30, Κοινή Ελληνική Λαλιά (το σπουδαιότερο επίτευγμα-προβάλλεται με τρεις λέξεις και με κεφαλαία τα αρχικά-πρόκειται για τη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν προφορικά και γραπτά σε παγκόσμιο επίπεδο σε λογοτεχνία, φιλοσοφία, επιστήμες και βέβαια ήταν η γλώσσα της Καινής Διαθήκης.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΠΟΙΗΜΑ : "Ποσειδωνιάται"

Διαβάστε συγκριτικά τα ποιήματα του Καβάφη, «Στα 200 π.χ.» και «Ποσειδωνιάται» και σχολιάστε ειδικότερα το στοιχείο της ανατροπής που περιέχουν: στο πρώτο ακόμα και η Περσία εξελληνίζεται, ενώ στο δεύτερο οι Ιταλιώτες Έλληνες βαθμιαία εκβαρβαρίζονται.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ :Τα δύο ποιήματα που εξετάζονται παράλληλα, έχουν διαφορετική θεματική: στο πρώτο, ο Κ. Καβάφης εκφράζει το θαυμασμό του και εξαίρει το γεγονός της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας στα βάθη της Ανατολής. Στο ποίημα «Ποσειδωνιάται» εκφράζει τη λύπη του και την απογοήτευσή του για το γεγονός του αφελληνισμού των Ιταλιωτών Ελλήνων, λόγω της μακροχρόνιας επαφής τους με τους ξένους λαούς. Στα 200 π.χ. Το στοιχείο της ανατροπής είναι ιδιαίτερα εμφανές και στα δύο: μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ελληνικής επικράτειας, η κοινή ελληνική λαλιά, κερδήθηκε, παρά την χαρακτηριστική αποχή των Λακεδαιμονίων στην πανελλήνια εκστρατεία. Από την άλλη, στο σταδιακό εκβαρβαρισμό των Ιταλιωτών Ελλήνων απομένει ένας απόηχος ελληνικότητας.

Και τα δύο κείμενα είναι εμπνευσμένα από την ανεξάντλητη πηγή των ελληνιστικών χρόνων. Ανήκουν στα ιστορικά με φιλοσοφικές προεκτάσεις. Και στα δύο, αφορμή για προβληματισμό αποτέλεσε ένα εισαγωγικό παράθεμα. Καθώς το ύφος τους είναι διαφορετικό, αλλότρια είναι και τα συναισθήματα που απορρέουν από αυτά: ειρωνεία, θαυμασμός, δέος, για το α΄, απογοήτευση, λύπη και αγωνία , για το β΄.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1998/01/11011998.pdf

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης ( 28 Ιουλίου 1836 – 7 Ιανουαρίου 1904 ) ήταν σημαντικός Έλληνας λογοτέχνης . Θεωρείται ένας από τους πιο πνευματώδεις συγγραφείς που παρουσιάστηκαν στα ελληνικά γράμματα, ενώ το έργο του συγκροτείται από πολλά διαφορετικά είδη, όπως μυθιστορήματα, διηγήματα, κριτικές μελέτες, κείμενα πολιτικού περιεχομένου, μεταφράσεις και χρονογραφήματα. Βιογραφία Ο Εμμανουήλ Ροΐδης γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου 1836 στην Ερμούπολη της Σύρου από εύπορους και αριστοκρατικής καταγωγής (εκ Χίου ) γονείς, τον Δημήτριο Ροΐδη και Κορνηλία το γένος Ροδοκανάκη. Το 1841 η οικογένειά του μετακόμισε στην Ιταλία λόγω του διορισμού του πατέρα του σε μεγάλο εμπορικό οίκο της εποχής, με έδρα την Γένοβα , και αργότερα της υπηρεσίας του ως Γενικού Προξένου της Ελλάδας. Σε ηλικία δεκατριών ετών, και ενώ οι γονείς του είχαν εγκατασταθεί στο Ιάσιο , ο Ροΐδης επέστρεψε στην Ερμούπολη, όπου σπουδάζει εσωτερικός στο φημισμένο ελληνοαμερικανικό λύκειο Χ. Ευαγγελίδη . Συμμαθητής του ήταν ο λόγιος,

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ : "Στα 200 π. χ."

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ : "Kι έχουμε πόλεμο!"

ΕΡΩΦΙΛΗ